Ээжийн үг

“Үгийн уургаар санааны морь барина” гэдэг амаргүй биз ээ.
Хүгийнхээ анхны номыг уншиж,сэтгэлийнхээ үгийг бичиж үлдээх ховорхон завшаан надад тохиолоо.Миний хүү 11 настай байхдаа анхны шүлгийг бичиж, хэнд ч уншуулалгүй зөвхөн ахдаа захианд хийж явуулсан боловч, хэнэггүй ах нь удаж удаж ирүүлсэн хариу захиандаа дүүгийнхээ тэр шүлгийн тухай нэг ч үг цухуйлгаагүй байсныг би энэ мөчид дурсан санаж байна. Дөрвөн жилийн өмнө “Ил товчоо” сонинд миний хүүгийн анхны шүлгүүд зурагтайгаа хэвлэгдсэн юм. Тэр үед би Дорнодод байлаа. Шүлэгтэй сониныг нь гадуур эрээд олсонгүй.Тэгэхээр нь аймгийн төвийн номын санд очиж уншлаа. Би гэдэг хүн анх удаа номын санд сууж байгаа нь тэр. Уг нь би хүүгээ лам болгох юмсан гэж боддог байлаа. Заримдаа эмч юм уу багш болговол дээр юм шиг санагдана. Харин өөрөө бол нисгэгч болно гэж үргэлж ярина. Өөрийн гэсэн зам мөртэй, өөрийн гэсэн дуу хууртай, өөрийн гэсэн ном судартай байна гэдэг сайхаан. Ном бүтээнэ гэдэг буяны үрийг тарихтай адил хэмээн би сүсэглэн бодож сууна. Өвөг дээдсийн үед манайх гэдэг айл ширээтэй хаас тамгатай хэдэн адуутай байлаа. Түүн лүгээ миний хүүгийн шүлгүүд “тамгатай” юм шиг танигддаг байх болтугай. “Үгийн уургаар санааны морь барина” гэдэг амаргүй биз ээ. Хүүдээ болоод уран бүтээлч анд нөхдөд нь жирийн сайхан амьдарч, жирийн сайхан бүтээл туурвиарай хэмээн ерөөж уран бүтээлийнх нь аяны харгуйг ээж нь сүүгээр мялаая. Эрсэн бүхнээ олж, олсон бүхэнээ олны хүртээл болгож байгаарай , миний хүү.
1998-2-9-ний билигтсайн өдөр
Ядамын Түмэн-өлзий
Ном эрдмийн цагаан мөр арвижин дэлгэрэг.

Hurd: Namuuhan Orchlon

"Хурд" бид олон жил хамт нөхөрлөсөн ч ердөө л таван дуу зохиожээ.

ERDENETSOGT’S SKY OF POETRY

In his poems, the poet is always flying, joined with the wings of his imagination. T.Erdenetsogt has called his own revolving poetic space his ‘’Sky of mind.’’ In his sky of mind, the time flows, space expands, the horses gallop the snowy mountains rise up, the stars glimmer and the moon gleams. And the autumn hoarfrosts chill the bone, the flower fade, the mind grows melancholy. We realise that there is nothing which is eternal. And so we make offerings to the Buddhas and give pleasure to the shamanic spirits of the State. And so the poet makes the many stars in his sky of mind to shine, which Erdenetsogt himself calls ‘’Turning the Wheel of Pleasures.’’ Throughout Sky of Mind, the poet’s many thousands of waves, his hundreds and hundreds of birds of thought, float as prayers to acknowledge joy and sadness. This is the inner world of the poet, Erdenersogt’s sky of mind, it full of colors and vast waves, it reveals its own special landscape.
Reading Erdenetsogt’s first two published collections, it appeared that he flew free in the poetry of his own sky, that he followed his own imagination. This is what literary scholarship might call a search for a personal style. But in my opinion, it is better understood as a freefall, on the twin wings of wisdom and spirit, a leap into

Өнө мөнхийн цагаан суварга буюу Өндөр дээд Отгонтэнгэр

Эхлэл
Амгалан цагаан уулнаа
Арслан хүрхэрнэ
Аяа, тэр салхи мөн үү?
Асралт цагаан оргилд нь
Алтан хуур эгшиглэнэ
Аяа, тэр салхи мөн үү?
Авралт цагаан уулнаа
Агаарын будан туяарна
Аяа тэр салхи мөн үү?

Миний зургууд 2

Mongolian haiku

The day started
With your smile.
I wish every morning be like this.
* * * * * * * * *
Old stars
Leave for horizon .
Dawn gets more stones
* * * * * * * * *
Thunder roars
I pray
With god
* * * * * * * * *
I dreamed
Of a long gone smile
And found the moon next to my pillow.
* * * * * * * * *

“Манцуйны үнэртэй” манай нутгийн хавар…

“Сүрэнпаран аймгийн Улбоов сумын сүү тосны завуудаас хoёр бүтэн чацга хүргүүлэв. Хүлэн авсан Цэнд,хүлгэндээ үхсэн Шавар”.Бүх нийтээрээ шинэ бичиг үсэгт дөнгөж тайлагдаж байсан 50-иад оны үед манай сумынхан алдаатай бичдэг нэгийгээ шоолон цаашлуулсан нь одоо ч олны амны бай болсон хэвээрээ байна. Ер нь манай сумынхан их шооч,хэлэмгий доломгой, энгийн яриа хөөрөөг нь сонсоод байхнээ шүлэг уншаад ч байгаа юм шиг,жаахан халамцуу хоёр хүний яриа бол дайралцаа үг хэлэлцээд ч байх шиг. Халх,боржигон,дарьганга,асууд,жичин,буриад,барга гэх мэт олон овог ястнууд эв найртай амьдран суудаг энэ нутаг Орлой мэргэн хутагтын хоёр отгоос бүрдсэн Богдын Их шавийн харьяанд байжээ.Ардын хувьсгал ялсан жил орон нутагт шинэ засаг захиргаа байгуулагдахад Уулбаянмөнх уулын хошуу анх үүсэж 1929 онд Хан Хэнтий уулын Мөнххаан уулын хошуутай нэгдэж байснаа 1931 онд дахин байгуулагдан шинэ түүхээ бичиж эхэлсэн юм.Унасан газар угаасан ус ,анх орчлонд мэндлэхэд алгаа дэлгэн тосож авсан ард зоныхоо тухай бодох бүрийд сэтгэл зүрхний гүнээс уярал догдлол ундран хавийн хүнд гайхуулж яримаар санагдана.Халхын хавтгайд хаанахын хүлэг хурдлан агтны манлай түмний түрүү болж байна,Уулбаян сумаас угсаа гаралтай Орлойн зээрдүүдийн удамт алтан тууртууд л асрын өмнө торгон жолоо өргүүлсээр байна.Орлой мэргэн хутагт Ренчинбадам,Хүүхэншүүлэн нар хурдан морийг шинжин таньдаг, уяж хурдлуулахдаа үнэхээр мэргэшсэн хүмүүс байжээ.Бас Содов гэгч баян эр хурдан морь худалдаж авахдаа үнэ хайрладаггүй байсан гэдэг.

Хайку шүлгүүдээсээ...

…Тэр үдэш бороо орсон
Тэргэл саранд би
Хөлөө дүрж үзсэн…
***
Норсон туулай
Бут эрнэ
Салхи улам сэрүүснэ.
***
Гэрлийн хязгаарт харанхуй
Харанхуйн эхлэл гэгээ
Гэнэн дээ гэнэн, энэ ертөнц.
***
Бороо хүлээсэн
Хаврын өдрүүд шиг
Бодол минь тогтож ядна.
***
Цаг хугацааны өмнө
Алгаа тосов
Царайгаа ч харуулсангүй дээ
***
Сэтгэл минь чамд
Бүх л юмс багтана
Ганцхан би л багтахгүй

Хайку шүлгүүдээсээ...

Нисэж буй шувуу
Унаж буй навч мэт
Намрын бороо...
***
Өнөөдөр -
Чиний минь инээмсэглэлээр эхлэв
Өглөө бүхэн ийм байгаасай
***
Аянга цахилна
Агшин зуурт би
Бурхантай хамт залбирна